مدل توسعه بلند مدت ورزشکار (LTAD)
نویسنده: علیرضا نیک نام (متخصص فیزیولوژی ورزشی و علم تمرین) آدرس صفحه اینستاگرام: sportphysiologist
مقدمه
توسعه استعداد به دلیل تعامل پیچیده موضوعات بین رشته ای که به طور مستقیمی بر فرصت ها و پیشرفت های ورزشی تاثیر دارد موضوعی جامع می باشد. این مقاله با تمرکز بر مدل توسعه بلند مدت ورزشکاران (LTAD) و نقش آن در توسعه استعداد های ورزشی تمرکز دارد. در حالی که LTAD جدید نیست، اما این مدل با ترکیب موفق روش های تمرینی بکارگیری شده در کنار یک مبنای علمی برای کودکان و نوجوانان ساخته شده است. مدل توسعه بلند مدت ورزشکاران به عنوان یک مدل پذیرفته شده برای توسعه کودکان و نوجوانان ورزشکار در حال گسترش در سطح جهان می باشد. این مدل تلاش دارد که تعادل را بین بار تمرینی و مسابقات در طول دوران کودکی تا نوجوانی با توجه به فرایند رشد جسمانی برقرار نماید. در واقع LTAD پاسخ به یک سئوال اساسی است: آنچه که در هر مرحله رشد انسان باید انجام شود تا هر کودک بیشترین فرصت را برای زندگی سالم و طولانی مدت ورزشی همراه با موفقیت را داشته باشد چیست؟ LTAD بر موفقت های زودهنگام یا دستاوردهای کوتاه مدت تمرکزی ندارد بلکه به آنچه برای ورزشکار در طول زندگی بهتر است می پردازد.
تاریخچه مدل LTAD
مدل توسعه بلندمدت ورزشکار (Long-Term Athlete Development – LTAD) نخستین بار در اوایل دهه ۲۰۰۰ توسط ایوان بالی (Istvan Balyi)، یک دانشمند ورزشی مجارستانی-کانادایی، معرفی شد. این مدل بر اساس اصول رشد و تکامل جسمانی و روانشناختی ورزشکاران طراحی شده است و هدف آن ارائه یک مسیر استاندارد برای توسعه ورزشکاران از کودکی تا دوران حرفهای و حتی پس از آن است.
پیش از ارائه این مدل، بسیاری از برنامههای ورزشی فاقد یک مسیر توسعه ساختاریافته بودند و اغلب تخصصگرایی زودهنگام، تمرین بیش از حد و عدم توجه به مراحل رشد باعث کاهش عملکرد و افزایش آسیبهای ورزشی در ورزشکاران میشد. مدل LTAD با تأکید بر مراحل رشد و توسعه ورزشی، این چالشها را هدف قرار داد و راهکارهایی را برای بهینهسازی تمرینات ارائه کرد.
اهداف مدل LTAD
مدل توسعه بلندمدت ورزشکار چندین هدف کلیدی را دنبال میکند:
بهینهسازی رشد و توسعه ورزشکاران
- LTAD بر اساس اصول رشد و تکامل فیزیولوژیکی طراحی شده است تا ورزشکاران در هر مرحله از رشد، تمرینات متناسب با شرایط جسمانی و روانی خود دریافت کنند.
افزایش طول عمر ورزشی و جلوگیری از فرسودگی زودرس
- با برنامهریزی تمرینی مناسب، از فرسودگی زودرس جلوگیری شده و ورزشکاران میتوانند مدت طولانیتری در ورزش باقی بمانند.
پیشگیری از آسیبهای ورزشی
- تمرینات طراحیشده در این مدل به گونهای است که از بیش تمرینی (Overtraining) و آسیبهای ناشی از عدم آمادگی بدنی جلوگیری میکند.
ایجاد تعادل بین تمرین، رقابت و ریکاوری
- بسیاری از برنامههای ورزشی تنها بر تمرین و مسابقه تأکید دارند، اما LTAD بر اهمیت ریکاوری و استراحت برای بهبود عملکرد ورزشکار تأکید میکند.
ایجاد مسیر توسعه برای ورزشکاران نخبه و عمومی
- این مدل برای هر دو گروه از ورزشکاران (حرفهای و تفریحی) طراحی شده و به آنها کمک میکند تا بهترین عملکرد خود را داشته باشند.
حمایت از مشارکت مادامالعمر در فعالیتهای ورزشی
- یکی از اهداف کلیدی LTAD این است که ورزش را تنها به دوران قهرمانی محدود نکند، بلکه ورزشکاران را به یک سبک زندگی فعال در تمام عمر تشویق کند.
تخصصگرایی تدریجی و اصولی در ورزش
- LTAD تأکید دارد که تخصصگرایی ورزشی باید در زمان مناسب اتفاق بیفتد تا از فرسودگی و کاهش انگیزه جلوگیری شود.
توسعه مهارتهای جسمانی و روانی
- علاوه بر آمادگی جسمانی، این مدل به رشد ذهنی، روانشناختی و اجتماعی ورزشکاران نیز توجه دارد.

مدل توسعه بلند مدت ورزشکاران. در هر فاز باید بر مفاهیم تمرینی خاصی تاکید شود.
چهارچوب هفت مرحله ای مدل LTAD
۱- شروع فعال (کشف و سرگرمی): تا سن ۶ سالگی، همه چیز حول بازی و تسلط بر مهارت های حرکتی پایه است. کودک باید بتواند بوسیله فعالیت بدنی از طریق بازی های آزاد ساختار یافته و غیر ساختاری توأمان که حرکات بدنی متنوعی را در بر می گیرد، شاد باشد. شروع فعال باعث افزایش رشد عملکرد مغز، هماهنگی، مهارت های اجتماعی، مهارت های حرکتی درشت، احساسات، تصویر سازی می گردد. این مرحله همچنین به ایجاد اعتماد به نفس کودکان و بهبود پوسچر و تعادل، تقویت استخوان ها و عضلات، دستیابی به وزن سالم، کاهش استرس، خواب مناسب، حرکات ماهرانه و لذت از فعال بودن کمک می کند.
✅ هدف: توسعه مهارتهای حرکتی اولیه و ایجاد علاقه به فعالیت بدنی
✅ ویژگیها:
- تمرکز بر بازی و فعالیتهای سرگرمکننده
- مشارکت در فعالیتهای مختلف برای توسعه مهارتهای بنیادی حرکتی
- عدم تمرکز بر رقابت
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: کم تا متوسط
- مدت: ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در روز
- بار تمرین: بدون بار اضافی، استفاده از وزن بدن
🔹 نمونه تمرینات:
- دویدن، پریدن، دوچرخهسواری، پرتاب و گرفتن اشیا
- بازیهای ساده مانند فوتبال، بسکتبال، و شنا
۲- بنیادها (حرکات بنیادی): از سن ۶ تا ۹ سالگی در پسر ها و ۶ تا ۸ سالگی در دخترها، کودکان باید در فعالیت های مختلف ساختاریافته که مهارت های حرکتی بنیادی و مهارت های حرکتی عمومی شامل چابکی، تعادل و هماهنگی می شود، شرکت نمایند. با این حال فعالیت ها و برنامه ها باید بر شادی متمرکز باشند و فقط به اندازه ناچیزی باید رقابت رسمی آموزش داده شود.
✅ هدف: توسعه مهارتهای حرکتی بنیادی (دویدن، پرش، تعادل، هماهنگی)
✅ ویژگیها:
- بهبود هماهنگی و چابکی
- تمرینات متنوع برای افزایش تواناییهای جسمانی
- تشویق به فعالیتهای گروهی و سرگرمکننده
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: کم تا متوسط
- مدت: ۶۰-۹۰ دقیقه در روز، ۴-۵ روز در هفته
- بار تمرین: استفاده از وزن بدن و تجهیزات سبک (توپهای سبک، طناب)
🔹 نمونه تمرینات:
- پرش از روی موانع کوچک، دویدن و تعقیبوگریز
- تمرینات انعطافپذیری و بازیهای سرعتی
۳- یادگیری تمرین: از سنین ۸ تا ۱۱ سالگی در دخترها و ۹ تا ۱۲ سالگی در پسر ها، یا تا هنگام جهش نمو، کودکان آماده شروع توسعه مهارت های ورزشی بنیادی می باشند. تاکید باید بر اکتساب طیف وسیعی از مهارت های ضروری برای تعدادی از فعالیت های ورزشی باشد. اگرچه اغلب وسوسه برانگیز است که استعدادها در این سن بیش از حد یک ورزش را تمرین کنند یا مسابقه دهند (مانند تعیین پست زودهنگام در تیم های ورزشی) این موضوع می تواند اثرات منفی بر روی مراحل بعدی پیشرفت و رشد کودک در صورتی که تخصصی شدن دیر هنگام را دنبال می کند داشته باشد. این تخصصی شدن زودهنگام باعث افزایش رشد جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی یک بعدی و احتمال آسیب دیدگی و فرسودگی می شود.
✅ هدف: بهبود مهارتهای تکنیکی و شناخت اصول اولیه تمرینات
✅ ویژگیها:
- شروع تمرینات قدرتی سبک با وزن بدن
- یادگیری اصول تکنیکهای پایهای در ورزش
- توسعه استقامت و توان هوازی
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: متوسط
- مدت: ۷۵-۱۲۰ دقیقه، ۴-۶ روز در هفته
- بار تمرین: تمرینات مقاومتی سبک (وزن بدن، نوارهای مقاومتی، توپ مدیسن بال سبک)
🔹 نمونه تمرینات:
- تمرینات چابکی و هماهنگی (نردبان سرعتی، تغییر جهت سریع)
- دویدنهای سرعتی کوتاه (۲۰ متر، ۴-۶ تکرار)
- تمرینات مقاومتی با وزن بدن (شنا، اسکات، لانج)
- ۴- تمرین برای تمرین: سنینی که برای این مرحله برای پسر ها و دختر ها تعریف می شود بر اساس شروع و دوره جهش نمو که به طور کلی از سنین ۱۱ تا ۱۵ سال برای دختر ها و ۱۲ تا ۱۶ سال برای پسرها می باشد. در این مرحله است که افراد به طور فیزیولوژیکی به تحریک و تمرین پاسخ می دهند و به عبارتی دیگر زمان شروع و بهره مندی از دوره های حساس تسریع سازگاری ها در پاسخ به تمرین می باشد. کودکان باید یک پایه هوازی را ایجاد نمایند، قدرت و سرعت را در انتهای مرحله توسعه دهند و علاوه بر این، مهارت های ویژه ورزشی و تاکتیکی پایه را تقویت نمایند. این کودکان ممکن است بازی کنند و بهترین را برای خود پیروز شدن بدانند، اما هنوز نیاز است که زمان بیشتری برای تمرین مهارت و توسعه جسمانی و زمان کمتری برای پیروز شدن اختصاص داده شود. تمرکز بر پیشرفت تدریجی در برابر نتیجه گیری در رقابت منجر به توسعه بهتری می شود. این رویکرد به منظور پیشرفت بالای اجرا کنندگان و حفظ فعالیت در طولانی مدت حیاتی است، بنابراین والدین باید با بررسی سازمان های ملی مطمئن شوند که برنامه های کودکانشان از نسبت درست تمرین به مسابقه را برخوردار باشد.
✅ هدف: افزایش قدرت، استقامت و آمادهسازی برای تمرینات جدیتر
✅ ویژگیها:
- تمرکز بر توسعه استقامت هوازی و قدرت عضلانی
- آشنایی با تمرینات مقاومتی و وزنهبرداری سبک
- بهبود تعادل بین تمرین، استراحت و تغذیه
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: متوسط تا بالا
- مدت: ۹۰-۱۵۰ دقیقه، ۵-۶ روز در هفته
- بار تمرین: استفاده از وزنههای سبک تا متوسط (۴۰-۶۰٪ 1RM)
🔹 نمونه تمرینات:
- دویدنهای سرعتی (۲۰-۳۰ متر × ۶-۸ تکرار)
- تمرینات مقاومتی با وزنههای سبک (۳-۴ ست × ۱۰-۱۲ تکرار)
- تمرینات پلایومتریک متوسط (پرش جعبه، پرش عمقی)
۵- تمرین برای مسابقه: این مرحله درباره بهینه سازی حرکات و آموزش کاربردی نحوه رقابت کردن می باشد. در این مرحله افراد می توانند به طور تخصصی یک ورزش را انتخاب و جریان مسابقات را دنبال نمایند و یا می توانند در یک سطح تفریحی مشارکت خود را ادامه و به موجب آن وارد مرحله فعال بودن برای زندگی شوند. در جریان مسابقات، انجام تمرین با حجم و شدت بالا در سراسر سال اتفاق می افتد.
✅ هدف: آمادهسازی برای رقابتهای حرفهای
✅ ویژگیها:
- تمرینات تخصصی متناسب با رشته ورزشی
- تمرینات قدرتی، چابکی و تاکتیکی
- بهینهسازی ریکاوری و تغذیه
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: بالا
- مدت: ۱۲۰-۱۸۰ دقیقه، ۶-۷ روز در هفته
- بار تمرین: وزنههای متوسط تا سنگین (۶۰-۸۵٪ 1RM)
🔹 نمونه تمرینات:
- تمرینات قدرتی با وزنههای سنگین (۴-۵ ست × ۳-۸ تکرار)
- تمرینات چابکی و تغییر جهت با سرعت بالا
- تمرینات پلایومتریک پیشرفته
۶- تمرین برای پیروزی با قهرمانی: ورزشکاران حرفه ای و با استعداد به منظور دنبال کردن تمرینات شدیدتر برای عملکرد موفق و پیروز در سطح بین المللی وارد این مرحله می گردند. ورزشکاران همراه با ناتوانی (معلولیت) و ورزشکاران سالم جسمانی به صورت مشابهی به روش های تمرینی، تجهیزات و امکانات سطح جهانی که به خواسته های شخصی و تقاضاهای ورزشی آنها منطبق باشد، نیازمند هستند.
✅ هدف: دستیابی به حداکثر توان ورزشی و موفقیت در مسابقات بینالمللی
✅ ویژگیها:
- تمرینات با حداکثر شدت
- تمرینات تاکتیکی و روانشناختی
- مدیریت استرس و بازیابی
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: بسیار بالا
- مدت: ۱۵۰-۲۱۰ دقیقه، ۶-۷ روز در هفته
- بار تمرین: وزنههای سنگین (۷۰-۹۰٪ 1RM)
🔹 نمونه تمرینات:
- تمرینات قدرتی با شدت بالا (۵-۶ ست × ۳-۶ تکرار)
- تمرینات تخصصی شبیهسازی مسابقه
۷- فعالیت مادام العمر: ورزشکاران جوان اساساً می توانند در هر سنی پس از اکتساب سواد جسمانی به این مرحله وارد شوند. در صورتی که کودکان به شکل صحیحی به منظور فعالیت و ورزش از طریق مراحل، شروع فعال، حرکات بنیادی، یادگیری تمرین کردن آموزش دیده باشند، مهارت های حرکتی و اعتماد به نفس لازم را برای حفظ فعالیت در زندگی به شکل عملی در هر ورزشی که انتخاب کرده باشند، دارند. برای ورزشکاران با سطح بالا، این مرحله نماینگر انتقال از یک مرحله رقابتی به فعالیت بدنی مادام العمر می باشد. آنها ممکن است تصمیم بگیرند که به ورزش ادامه دهند، در نتیجه رقابت برای زندگی، و یا ممکن است در ورزش به عنوان مسئولان بازی یا مربیان دخیل باشند. همچنین ممکن است آنها به ورزش ها یا فعالیت های جدیدی (نظیر بازیکنی هاکی، گلف یا تنیس) که برای زندگی مناسب است روی بیاورند.
✅ هدف: حفظ تناسب اندام و جلوگیری از افت فیزیکی
✅ ویژگیها:
- تمرینات ترکیبی برای حفظ آمادگی بدنی
- کاهش شدت تمرینات و افزایش تمرینات هوازی و انعطافپذیری
🔹 شدت و بار تمرینات:
- شدت: متوسط
- مدت: ۴۵-۹۰ دقیقه، ۳-۵ روز در هفته
- بار تمرین: تمرینات ترکیبی (وزنه سبک، ورزشهای هوازی)
🔹 نمونه تمرینات:
- تمرینات مقاومتی سبک (۳ ست × ۱۲-۱۵ تکرار)
- پیادهروی، شنا، دوچرخهسواری
مفهوم پنجره فرصت در مدل LTAD
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!